Historia inaczej: jubileusz najstarszego żorskiego liceum

Na Górnym Śląsku proces powracania do Macierzy nastąpił w czerwcu 1922 roku. Stąd też proces reorganizacji szkolnictwa zajmował więcej czasu i był procesem bardziej złożonym niż w innych regionach Polski. Żorskie szkolnictwo średnie tuż przed wybuchem pierwszej wojny światowej stanowiła utworzona w 1912 roku Miejska Wyższa Szkoła Męska. Była ona podwaliną dla placówki tego typu, po przejęciu administracji przez Rzeczpospolitą.

W ciągu siedemnastu lat okresu międzywojnia na Ślasku można wyróżnić kilka okresów szkolnictwa średniego w Żorach. Wiedza o tym okresie zawarta jest w kilku bazach źródłowych – dokumentacji szkolnej, publikacjach, wspomnieniach, ale przede wszystkim w materiałach archiwalnych z zasobów Archiwum Państwowego w Katowicach.

Cezurę dla pierwszego okresu można zawrzeć w latach 1922 – 1927. Kilka pierwszych lat działalności średniej szkoły determinowały w znacznej mierze dwa czynniki. Podstawowym były próby pełnej polonizacji oświaty. Drugim natomiast problemy kadrowe. W świetle relacji w ciągu tych kilku lat byt szkoły nieraz stawał pod znakiem zapytania. Efektem finalnym pierwszego okresu było utworzenie Miejskiego Gimnazjum Męskiego im. Karola Miarki, co nastąpiło decyzją Rady Pedagogicznej 21 września 1927 roku. Na podstawie tej decyzji żorska placówka miała zmierzać ku systemowi ośmioklasowemu (do tej pory obowiązywał w niej system sześcioklasowy). Działania te zostały poparte również przez Radę Miasta. W chwili początku przemian kadrę nauczycielską stanowiło dziesięć osób, z czego większość nie w pełni, posiadała stosowne uprawnienia. Liczba uczniów wynosiła 159, z czego szesnaście stanowiły dziewczęta (tak więc pomimo członu „męski” w nazwie szkoła realnie była jednostką koedukacyjną). Dla porównania w świetle ostatniego zachowanego raportu z 1937 roku liczba uczniów po dekadzie działalności szkoły wynosiła 426.

Kolejnym istotnym faktem był status szkoły miejskiej, a nie państwowej co miało znaczenie przy wielu sprawach administracyjnych. Skromny zasób źródłowy z lat dwudziestych uniemożliwia stworzenie pełnego obrazu szkoły. U progu lat trzydziestych w szkole uczyli się z wyjątkiem jednego Niemca Polacy, wśród których przeważającą warstwę społeczną stanowili synowie kupców i rzemieślników, osoby z rodzin inteligenckich i urzędniczych. Liczbę uzupełniali potomkowie robotników (w większej mierze) i w mniejszej mierze synowie chłopscy. Większość uczniów zamieszkiwała poza granicami administracyjnymi miasta Żory.

Z biegiem lat szkoła coraz bardziej rozwijała swą działalność w zakresie tworzenia kół zainteresowań i szeregu zrzeszeń uczniowskich, a także organów rodzicielskich. Wpływ na to miała z pewnością reforma jędrzejewiczowska z 1932 roku. Wtedy też odbył się pierwszy polski egzamin maturalny, do którego przystąpiło sześciu uczniów. Wśród organizacji można wymienić takie jednostki jak: Koło Rodzicielskie (1930), Sodalicja Mariańska (1934), Koła Literackie, Historyczne, Sportowe (1934), Koło Krajoznawcze (1935), Szkolna Kasa Oszczędności (1934), drużyny harcerskie. Jednym z głównych tematów, pojawiających się w dokumentacji archiwalnej są kwestie związane ze stanem technicznym placówki i jej infrastrukturą. Wśród problemów pojawiały się zbyt mała liczba klas szkolnych, brak szatni i toalet, brud, brak kanalizacji, wilgoć. Starania kierownictwa szkoły sprawiały jednak, że pomimo kłopotów lokalowych zajęcia odbywały się regularnie. W 1936 roku baza szkoły mieściła się w pięciu różnych lokalizacjach takich jak: siedziba główna, magistrat, dawna ochronka, szkoła powszechna i klub „Sokoła”. Szkoła doczekała się poszerzenia swej bazy o nowe skrzydło (w latach 1937-1938), jednak dobudowa nie rozwiązała problemów z funkcjonalnością obiektu. Wpływ na podjęcie decyzji o rozbudowie żorskiej szkoły miała z pewnością wizyta wojewody Michała Grażyńskiego w 1935 roku. W 1938 roku szkoła miała składać się z dwóch pięter. Kolejnymi dokumentami opisującymi życie szkoły są protokoły z wizytacji. Wizytatorzy mieli wiele zastrzeżeń do pracy grona pedagogicznego: braki w uzupełnianiu dokumentacji, zaniechania w kwestii krzewienia mowy polskiej poza murami szkolnymi, słaby poziom nauczania języków klasycznych i geografii. Na pochwały zasłużył natomiast program wycieczek krajoznawczych i edukacyjnych.

Szkoła poza problemami infrastrukturalnymi borykała się w tym okresie również z perturbacjami w materii obsady stanowiska dyrektora. W 1923 roku posadę tę miał objąć dr Adam Macurzyński, ale ostatecznie do tego nie doszło. Źródła wzmiankują o długim okresie vacatu na fotelu kierowniczym, czego dowodem może być wzmianka odnoszącą się do objęcia funkcji dyrektora przez Leona Żypowskiego w 1930 roku. Pomimo wielu kłopotów organizacyjnych, żorska szkoła średnia stała się dość znaczącą placówką okresu wojennego w województwie śląskim.

Wybuch drugiej wojny światowej przerwał udany okres polonizacji szkolnictwa w Żorach. W ciągu kilku lat wojennej pożogi swe życie na wojennych frontach straciło kilkudziesięciu uczniów, absolwentów i nauczycieli żorskiej placówki. W wyniku działań wojennych budynek szkoły został zniszczony w 60 procentach. Pierwsze zajęcia odbyły się już w kwietniu 1945 roku, a szkoła przyjęła nazwę Państwowe Gimnazjum i Liceum Koedukacyjne im. Karola Miarki. W roku szkolnym 1946/1947 nie utworzono klas licealnych. Działały jedynie oddziały gimnazjalne (klasy I-III, bez klasy czwartej). W kolejnych miesiącach odgruzowano teren szkoły, poszerzono też bazę sportową o szereg boisk. Powrót do budynku przy ulicy Powstańców nastąpił w roku szkolnym 1948/1949.

Lata pięćdziesiąte w żorskim liceum rozpoczęły się od kolejnego remontu, który miał na celu poprawę estetyki budynku. Koszt tego przedsięwzięcia zamykał się w sumie 240 tysięcy złotych, co stanowiło sporą kwotę w tym okresie. Stopniowo poprawie ulegała infrastruktura. Postanowiono także, że remont budynku będzie przeprowadzany co 4 lata. Miało to utrzymać jego wygląd w należytym stanie. Część pomieszczeń służyła także uczniom miejscowej szkoły zawodowej.

W latach sześćdziesiątych liceum wzbogaciło się o sprzęt audiowizualny, w postaci telewizora i magnetofonu. W 1962 roku powstał także ogródek geograficzny, służący uczniom do zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych.

U schyłku lat sześćdziesiątych, w roku 1969 na funkcję dyrektora powołany został nauczyciel historii Walenty Sobik, który zawiadywał żorskim ogólniakiem do 1987 roku, w którym to udał się na emeryturę. Szkołę ukończyło w tym okresie około 400 absolwentów. W roku 1972, w liceum ogólnokształcącym powstała Izba Pamięci Narodowej, ulokowana w gabinecie historycznym. Jej opiekunką była Henryka Kuczera. Rok później, w związku ze wzrostem liczby uczniów, rozpoczęła się dobudowa drugiego piętra. I tak, w roku 1974, szkoła mogła powiększyć swą bazę o pięć nowych pracowni przedmiotowych. Dokonano także oddzielenia w skrzydle budynku, którego część zajmowała szkoła podstawowa. W 1975 roku, w związku z przenosinami ZSZ do nowego gmachu liceum uzyskało do dyspozycji kolejne powierzchnie. Część z nich przeznaczono na utworzenie pracowni wychowania obywatelskiego. Była ona dobrze wyposażana w środki audiowizualne. W 1978 roku dyrektor Leokadia Koper nabyła dla szkoły nowy komplet mebli. W tym roku rozpoczął się również proces przekształcania sal lekcyjnych, w klasopracownie przedmiotowe. W tym okresie powstały także szkolna kuchnia i jadalnia.

Od 1980 roku liceum ogólnokształcące wchodziło w skład powołanego wtedy Zespołu Szkół w Żorach. Skład placówki dopełniały Zasadnicza Szkoła Rolnicza o profilu ogólnorolniczym, Zasadnicza Szkoła Zawodowa o specjalnościach piekarza i sprzedawcy oraz Liceum Zawodowe o kierunku sprzedawca. W roku 1983 nastąpiła całkowita radiofonizacja liceum ogólnokształcącego. W klasach oraz na korytarzach szkolnych pojawiły się głośniki, ułatwiające kontakt nauczycieli z uczniami. Wcześniej, bo w roku szkolnym 1982/1983 powstał w jednym z pomieszczeń klub, w którym urządzono jadłodajnię. W tym okresie wymieniono także okna, malowano gmach, a także rozszerzano stan posiadania szkolnych pracowni. Kolejne prace modernizacyjne nastąpiły w roku 1984, kiedy to posypano żwirem szkolne boisko. Rok później, dzięki zabiegom nauczyciela Adama Hermana, w szkole utworzono klub mikrokomputerowy. W 1987 roku przebudowie uległa szatnia, powstało także nowe pomieszczenie na cele edukacyjne. W  roku szkolnym 1988-1989 rozpoczął się proces gazyfikacji szkoły oraz podłączenia jej do sieci ciepłowniczej.

Po przejściu na emeryturę zasłużonego wieloletniego dyrektora W. Sobika, wraz z dniem 1 września 1987 roku posadę dyrektora objął Andrzej Leśnik. Na początku roku szkolnego 1989/1990 na stanowisku zastąpił go nauczyciel wychowania fizycznego Czesław Fojcik. W latach 1980-1989 szkoła mogła legitymować się ponad 1000 absolwentami.

Początek lat dziewięćdziesiątych XX wieku stał pod znakiem przeprowadzki szkoły podstawowej do nowo wybudowanego budynku na Kleszczówce, co wiązało się z pełną dostępnością na potrzeby liceum wszystkich pomieszczeń szkolnych. Koniec wspomnianej dekady zdeterminowała natomiast reforma szkolna z 1999 roku. Odtąd w szkole odbywały się zajęcia gimnazjalistów, a placówka uchwałą Rady Miasta została przemianowana na Zespół Szkół Ogólnokształcących. Liceum w 2002 roku ze szkoły ponadpodstawowej stało się szkołą ponadgimnazjalną. W roku szkolnym 2003/2004 w szkole utworzono oddział szkoły ponadgimnazjalnej dla dorosłych. W 2005 roku ZSO przystąpił do certyfikatu szkolnego „Śląska Szkoła Jakości”.

Począwszy od 1992 w szkole ma miejsce rozwój uczniowskich wymian międzynarodowych. Pierwszą z nich był projekt polsko-czeski realizowany we współpracy ze szkołą w Orłowej. Kolejnymi państwami, z którymi liceum nawiązało kontakty były Francja, Niemcy i Hiszpania. Szkoła w latach 2002-2005 uczestniczyła w projekcie Socrates-Comenius. W roku szkolnym 2006-2007 powrócono do tej idei, uczestnicząc w językowym projekcie polsko-węgierskim.

Co pięć lat szkoła uroczyście świętuje swe jubileusze. W 2007 świętowano 85-lecie, natomiast w 2012 roku odbyły się uroczyste obchody 90-lecia placówki. Szkoła mogła wówczas poszczycić się liczbą 7433 absolwentów i obecnością w pierwszej pięćdziesiątce szkół na Śląsku, a także certyfikatem Szkoły Odkrywców Talentów. W chwili 95-lecia uczniowie wciąż zdobywają dla swej szkoły laury, czego najświeższymi dowodami są brązowy medal chłopców i złoty dziewczyn w mistrzostwach Polski w zawodach obronnych „Sprawni jak żołnierze”.

Obchody jubileuszu 95-lecia Liceum Ogólnokształcącego rozpoczną się już w piątek, 15 września. Następnego dnia, na terenie szkoły, odbędzie się tradycyjny piknik. Szerzej przeczytacie o tym >tutaj.