Jak nasze samorządy walczą ze smogiem – ranking 2017

Partnerami rankingu są firmy:

KLIMAPOINT - dostawca najwyższej klasy, energooszczędnych pomp ciepła, systemów klimatyzacji oraz oczyszczaczy powietrza. 

PGNiG Termika - producent energii elektrycznej, sprężonego powietrza, chłodu a także dystrybutor i wytwórca ciepła.

Kompleks Taaka Ryba z Suminy oferujący zdrową i ekologiczną kuchnię o każdej porze roku.

Podobnie jak w zeszłym roku miasta i gminy subregionu zachodniego poprosiliśmy o wypełnienie ankiet, w których pytaliśmy m.in. o dotacje dla mieszkańców na wymianę źródeł ciepła, działania profilaktyczne i edukacyjne, ale i o skuteczność reagowania urzędników i strażników miejskich na sygnały o spalaniu odpadów.

> Zobacz wyniki rankingu z 2016 roku

Na podstawie zebranych informacji wyodrębniliśmy – naszym zdaniem - 13 istotnych kryteriów oceny, które pokazują konkretne działania samorządów (lub ich brak) na rzecz walki ze smogiem. Oto one oraz wnioski jakie płyną z udzielonych przez gminy odpowiedzi:

1. Czy w Mieście/Gminie obowiązuje program dotacji dla mieszkańców? (punktacja: 0-1)
Odnotowujemy znaczący postęp. W ubiegłym roku programy dotacji funkcjonowały tylko w 17 gminach. W 2017 roku już w 22. W tej chwili programów wsparcia na wymianę źródeł ciepła brakuje tylko w Kornowacu, Mszanie i Marklowicach (w Marklowicach dotacje obowiązują tylko dla nowych budynków). 

2. Czy dotacje przysługują również właścicielom nowych budynków? (punktacja: 0-1)
W zeszłym roku dotacje na ekologiczne źródła energii do nowych domów oferowały tylko 3 gminy. W tym roku już 10 gmin wspierało tego rodzaju inwestycje.

3. Jaki procent budżetu Miasta/Gminy wydawany jest na ekodotacje? (punktacja: 0-3)
W 2017 roku najwięcej środków na dotacje dla mieszkańców przeznaczył Rybnik (ponad 5 300 000 zł). Procentowo jednak na ten cel najwięcej wydały Świerklany (2,6% budżetu gminy), Racibórz (2,18%) i Jejkowice (2,15%).

4. Czy Miasto/Gmina dokonało inwentaryzacji źródeł ciepła? (punktacja: 0-1)
Brak wiarygodnych danych na temat źródeł ciepła z jakich korzystają mieszkańcy to wciąż pięta achillesowa naszych gmin. Trud ten podjęły jedynie Krzyżanowice, Kuźnia Raciborska, Radlin, Rybnik i Wodzisław Śląski.

5. Czy na terenie Miasta/Gminy przeprowadzane były akcje informacyjne na temat smogu?
Z przyjemnością informujemy, że ciągu ostatnich 12 miesięcy w każdej gminie prowadzone były z większym lub mniejszym rozmachem różnego rodzaju akcje informacyjne. Wszystkie gminy wzięły też udział w głośnej kampanii „Gmina z dobrą energią”. Choć trudno oprzeć się wrażeniu, że największym echem odbiła się odważna decyzja prezydenta Rybnika – Piotra Kuczery o zamknięciu szkół, gdy w styczniu br. dopuszczalne normy pyłu PM10 przekroczyły 3000%.

6. Czy na terenie Gminy usytuowana jest stacja pomiarowa wskazująca stężenie pyłu zawieszonego (PM10) lub czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy zamierzają wystąpić do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska o zlokalizowanie na terenie gminy stacji pomiarowej lub zainstalować taką stację samodzielnie? (punktacja: 0-1)
Wygląda na to, że włodarze naszych miast i gmin zrozumieli w końcu, że od chowania głowy piasek nasze powietrze nie będzie czystsze. Czujniki pomiaru jakości powietrza pojawiły się już w 15. gminach. Dwoma punktami w tej kategoriami nagrodziliśmy Rybnik i Jastrzębie, które sensorami pokryły wszystkie dzielnice miasta.

7. Czy w mieście/gminie są upoważnieni przez Prezydenta/Burmistrza/Wójta strażnicy lub urzędnicy do przeprowadzania kontroli posesji? (punktacja: 0-1)
Poprzez to pytanie chcieliśmy pokazać, że nawet w gminach gdzie nie ma straży miejskich czy gminnych reagowanie na sygnały o spalaniu odpadów jest możliwe. W teorii w większości gmin są wyznaczone osoby do kontroli posesji. Niechlubnym wyjątkiem są gminy: Nędza, Pietrowice Wielkie, Rudnik, Świerklany oraz miasto Pszów.

8. Czy w Mieście/Gminie były przeprowadzane kontrole nie tylko na wniosek mieszkańców, ale i z własnej inicjatywy samorządu? (punktacja: 0-1)
Urzędnicy oraz strażnicy miejscy powinni nie tylko reagować na zgłoszenia mieszkańców o przypadkach spalania odpadów. Mogą również sami inicjować kontrole, które są jasnym sygnałem, że lokalna władza nie daje przyzwolenia na zatruwanie powietrza. W tym względzie na pochwałę zasługują włodarze: Czerwionki-Leszczyn, Gaszowic, Gorzyc, Jastrzębia-Zdroju, Kuźni Raciborskiej, Lubomi, Raciborza, Radlina, Rybnika, Rydułtów, Wodzisławia Śląskiego i Żor.

9. Czy straż miejska w okresie od lipca 2016 roku do czerwca 2017 roku wystawiła przynajmniej 1 mandat za spalanie śmieci lub czy władze gminy wystąpiły do sądu rejonowego z wnioskiem o ukaranie za popełnienie wykroczenia z art.191 ustawy o odpadach?
To pytanie również ma dać odpowiedź pytanie kto faktycznie reaguje na przypadki spalania odpadów, a kto przymyka na to oko. Z przykrością stwierdzamy, że w imię politycznej poprawności mieszkańcom nie chcą się narażać włodarze: Gaszowic, Kornowaca, Krzanowic, Krzyżanowic, Kuźni Raciborskiej, Lysek, Marklowic, Mszany, Nędzy, Pietrowic Wielkich, Pszowa, Rudnika i Świerklan. To w tych gminach nie wystawiono ani jednego mandatu za spalanie śmieci.

10. Czy osoby upoważnione przez Prezydenta/Burmistrza/Wójta przyjmują zgłoszenia przypadków spalania odpadów oraz reagują na takie przypadki po godzinach pracy magistratu oraz w weekendy?
To wciąż duży problem. Nasi czytelnicy regularnie uskarżają się na to, że wieczorami i w weekendy w wielu kotłowniach pali się śmieciami, a truciciele czują się bezkarni bo najzwyczajniej w świecie nie ma do kogo zgłosić takich przypadków. Najgorzej pod tym względem jest w gminach, gdzie nie funkcjonują straże miejskie/gminne.

11. Czy osoby upoważnione przez Prezydenta/Burmistrza/Wójta do przeprowadzania kontroli posesji pod kątem spalania odpadów zostali przeszkoleni z zakresu pobierania próbek z kotłów centralnego ogrzewania?Pytanie 11 i 12 to również pytanie o to, na ile gminy są zdeterminowane by walczyć ze zjawiskiem spalania w piecach odpadów.

12. Czy Miasto/Gmina (lub straż miejska/gminna) wyraża gotowość, by pobrane próbki z kotłów przesyłać do zbadania do profesjonalnych laboratoriów celem pozyskania dowodów w postępowaniu sądowym?

13. Czy w siedzibie władz Miasta/Gminy zainstalowane jest ekologiczne źródło ciepła?
Nadal w naszym regionie są gminy, gdzie budynki magistratu ogrzewane są przy pomocy „kopciuchów”. Zły przykład obywatelom dają urzędnicy w: Gorzycach, Kornowacu, Lubomi, Lyskach i Pietrowicach Wielkich.

Wyniki sporządzonego rankingu przedstawiamy poniżej. W tabeli możecie też sprawdzić jakich odpowiedzi na zadane pytanie udzieliły poszczególne samorządy:

> Zobacz infografiki z punktacją wszystkich gmin i miast

Wkrótce zaprezentujemy Wam opinie stowarzyszeń działających na rzecz czystego powietrza. A co Wy sądzicie o wynikach rankingu? Czy nasze samorządy robią wystarczająco dużo, by rozwiązać problem smogu w regionie?