Nowe ulice w Żorach: gdzie je znajdziemy?

Oto nowe ulice w naszym mieście:

1) Wacława Sieroszewskiego - droga w dzielnicy Kleszczów, boczna od ul. Sosnowej,

2) Kujawska - droga w dzielnicy Kleszczów, równoległa do ul. Wyzwolenia,

3) Bazaltowa - droga w dzielnicy Kleszczów, łącząca ul. Złotą z ul. Ustronną,

4) Jana Gajdy - droga w dzielnicy Rowień-Folwarki, boczna od ul. Pałki,

5) Krótka - droga w dzielnicy Rowień-Folwarki będącą przedłużeniem istniejącej ul. Krótkiej.

Kim są patronowie nowych ulic?

Wacław Kajetan Sieroszewski, ps. „Wacław Sirko” (1858–1945) był podróżnikiem, naukowcem i literatem, a także działaczem niepodległościowym, zesłańcem, żołnierzem legionów i politykiem. Życiorys Wacława Sieroszewskiego jest niezwykle barwny. Spiskowiec działający w XIX wieku w tajnych stowarzyszeniach patriotycznych, więzień warszawskiej cytadeli, po buncie więźniów skazany w 1879 roku na zesłanie w najdalszych zakątkach Syberii. Po przybyciu do Wierchojańska na zesłanie przez 3 lata poznawał kulturę Jakutów, a nawet ożenił się z Jakutką. Dwukrotnie próbował uciec z zesłania. Za drugim razem tylko… brak kata, uratował go przed długotrwałą chłostą, której praktycznie miał szans przeżyć. Karę zmieniono mu na wieczyste osiedlenie w obszarze oddalonym „o ponad sto wiorst od drogi handlowej, rzeki i miasta”. 

Życie w najgłębszej dziczy rosyjskiego Dalekiego Wschodu umożliwiło mu prowadzenie szczegółowych badań etnograficznych. Ich owocem stała się jego najsłynniejsza książka, monografia pt. „12 lat w kraju Jakutów”, do dziś ceniona przez naukowców. Dzięki wstawiennictwu Cesarskiego Towarzystwa Geograficznego najpierw pozwolono mu na zmianę miejsca zsyłki na Syberii, potem na przeniesienie się do Petersburga, a w końcu - pod koniec XIX wieku - na powrót do Kongresówki. Za udział w manifestacji patriotycznej po odsłonięciu pomnika Mickiewicza w 1900 roku, ponownie groziło mu zesłanie. By go uniknąć, dzięki poparciu Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego w latach 1903–1904 ponownie badał ludy na Dalekim Wschodzie, tym razem jednak na wyspach japońskich, gdzie badał kulturę Ajnów. Następnie zaś trafił do Korei. W wyniku jego pobytu w Korei powstała pierwsza polska monografia naukowa omawiająca ten kraj pt. „Korea. Klucz Dalekiego Wschodu”. 

Po powrocie do Polski, już po kilku miesiącach, został ponownie uwięziony za działalność w czasie rewolucji 1905 roku. Udało mu się jednak wyjechać do Galicji, gdzie wstąpił do Związku Strzeleckiego organizowanego przez Józefa Piłsudskiego. Po wybuchu I wojny światowej, aż do końca 1915 roku walczył na froncie w szeregach Legionów. Skierowany przez Komendanta „do pracy politycznej” w 1918 roku, jako przywódca Stronnictwa Niezawisłości Narodowej, został ministrem informacji i propagandy w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej w Lublinie. 

Oprócz dorobku naukowego, Sieroszewski publikował także wiele powieści podróżniczo – przygodowych, co spowodowało, że w II Rzeczypospolitej był nawet prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich. II wojnę światową przeżył w Warszawie. 

Zmarł wkrótce po zakończeniu okupacji niemieckiej, 20 kwietnia 1945 roku w Piasecznie.

Czytaj też: > Posąg podróżnika stanął przed siedzibą muzeum

Jan Gajda (1827-1911) – działacz społeczny, poeta i malarz, miłośnik literatury polskiej. Będąc dzieckiem stracił rodziców i wychowywał się u krewnego, nauczyciela w Kochanowicach. Pierwsze swoje nauki zdobywał uczęszczając do szkoły elementarnej w Lubecku koło Lublińca. Kolejny etap jego edukacji miał miejsce w Kluczborku, gdzie był przyuczany do zawodu malarza pokojowego. Był niezadowolony z wyników, więc dobrowolnie udał się do Wrocławia. W 1847 roku powrócił w rodzinne strony, gdzie rok później założył pierwszy Klub Niedzielny, a przy nim bibliotekę z czytelnią i scenę amatorską oraz pierwszą Chłopską Kasę Pożyczkową.

7 kwietnia 1849 roku na łamach walczącego z germanizacją polskojęzycznego „Dziennika Górnośląskiego”, drukowanego w Bytomiu, wydał on "Odezwę do ludu górno-szląskiego": „[…] dla nas zbliżają się inne czasy, gdzie to i my do narodów oświeconych, liczyć się będziemy mogli. […] Uczy nas historia Angielczyków, Francuzów i Niemców, że gdy lud się pobrata, połączy w jedną całość, to go największy wróg nie pokona. I my to możemy uczynić oparci na wolnościach konstytucyjnych. Załóżmy Ligę Szląską, na wzór polskiej, z tym zamiarem, że się o rzeczy czysto szląskie starać i narodowość szląską popierać będziemy. […]Gdyby po innych gminach okolicy także kluby się tworzyły, moglibyśmy na jeden głos Ligę Szląską utworzyć i lud pospolity miałby przynależytość poznać ojczystą”. Jednak postulowana przez Gajdę – Liga Śląska nigdy nie powstała.

Gajda przyjaźnił się z ojcem Konstantego Damrota, a sam Konstanty Damrot pobierał u niego lekcje rysunku i malowania. Podczas tych spotkań zapoznawał Damrota z literaturą polską, a także ze swoimi utworami, które służyły w późniejszym czasie Damrotowi za wzór. Następnie przez krótki okres mieszkał w Królewskiej Hucie (dzisiejszy Chorzów).

Około 1862 roku Gajda przeniósł się na stałe do Żor, gdzie założył "Kółko" (według niektórych autorów Koło Polskie). Prowadził tam odczyty swoich wierszy oraz spotkania oświatowe. Ponadto kontynuował swą pasję, zajmując się malowaniem kościołów, szczególnie w powiatach pszczyńskim i rybnickim. Tłumaczył sceny teatralne z niemieckiego na polski. W 1899 roku podczas pobytu w Lubecku zajął się wykonawstwem polichromii nawy głównej w lubeckim kościele.

Jan Gajda zmarł 8 października 1911 roku w Żorach, jednak jego grób nie zachował się do naszych czasów.