Prezydent Żor cenzuruje Internet? Odmówił stowarzyszeniu rejestracji domeny internetowej

Stowarzyszenie Grupa Działamy postanowiło poprowadzić działania strażnicze typu watchdog w mieście Żory. Pozyskane informacje, dokumenty samorządowe dotyczące życia mieszkańców – ze szczególnym uwzględnieniem finansów miejskich, których nie opublikowano w urzędowym Biuletynie Informacji Publicznej, Grupa planowała opublikować na uruchomionej przez siebie stronie internetowej. Projekt nazwano „Jawne Żory”.

 – Mieszkańcy Żor zgłaszają publicznie, przy okazji różnych miejskich inwestycji, zaniepokojenie wysokością zadłużenia miasta (ponad 147 mln zł przy rocznych dochodach budżetu ok. 337 mln zł), dochodzą do tego jeszcze poręczenia kredytów dla miejskich spółek – ponad 133 mln zł. W 2014 roku prezydent miasta podjął decyzję o wypłaceniu swojej żonie odszkodowania za przejęcie z mocy prawa gruntu pod drogę publiczną – gminną w wysokości 178 tys. zł. Zarządzenie o tym zostało w BIP zanonimizowane, urzędnicy zamalowali nazwisko żony prezydenta przed publikacją w BIP dokumentów (czytaj więcej). Do tej pory władze miasta nie publikują w Internecie rejestru umów zawieranych przez miasto. Mieszkańcy okolicznych miast mogą się dowiedzieć z kim ich włodarze podpisują umowy, na co i za jaką kwotę. Mieszkańcy Żor są tego pozbawieni – uważa Stowarzyszenie.

Wyszukanie informacji w BIP-ie to wyzwanie

W ocenie Grupy, budżet miasta jest publikowany w bardzo trudnej ścieżce dostępu w BIP-ie (w menu Komórek Organizacyjnych, w podmenu Wydziału Finansów i Budżetu w poddziale pozostałe dokumenty).  – Z tych i jeszcze kilku innych powodów z końcem 2016 roku podjęliśmy decyzje o rozpoczęciu działań strażniczych. Przygotowywaliśmy się do nich profesjonalnie, uzyskując odpowiednią wiedzę z serwisów internetowych m.in. Sieci Obywatelskiej – Watchdog Polska oraz konferencji i szkoleń poświęconych działaniom strażniczym. W naszym zespole jest też dwóch studentów prawa na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Współpracujemy też z projektantem graficznym po ASP Katowice, która gotowa jest dla nas tworzyć graficzne wizualizacje danych, pozyskiwanych od miasta. Naprawdę profesjonalnie podeszliśmy do zadania i zapewne to przesądziło, że władze miasta utrudniają nam teraz działania w Internecie – uważa Dariusz Kos, przedstawiciel stowarzyszenia Grupa Działamy.

Opublikowane rejestry umów i protokoły z wyborów

Pierwszym, skutecznym działaniem strażniczym Grupy Działamy było upublicznienie rejestru umów zawartych przez władze Żor w 2016 roku. Lokalni społecznicy wystąpili z odpowiednimi wnioskami o dostęp do informacji publicznej i pod koniec lutego 2017 roku otrzymali rejestr umów za 2016 rok. – Nie mieliśmy wtedy jeszcze domeny internetowej, dlatego od razu po otrzymaniu spisu umów żorskich władz upubliczniliśmy go na Facebooku, czyli na profilu naszego stowarzyszenia – tłumaczy D. Kos.

Kwestią sporną był także brak w BIP-ie protokołów z ubiegłorocznych wyborów do Rad i Zarządów Dzielnic. To bardzo ważne, ponieważ Zarządy i Rady Dzielnic dysponują co roku 80 tys. zł na inwestycje, oraz osobno kilkunastoma tysiącami złotych rocznie na inne wydatki dla lokalnej społeczności. Stowarzyszenie wystąpiło więc z wnioskiem do władz miasta o udostępnienie tych protokołów. Ponad 70 dokumentów otrzymało pod koniec marca. Przy okazji okazało się, że dokumenty były dostępne wcześniej wyłącznie w wersji papierowej, ponieważ urzędnicy musieli je specjalnie dla Stowarzyszenia skanować. – Mimo takiej pracy wykonanej przez urzędników, prezydent miasta, Waldemar Socha nie zdecydował się na ich upublicznienie w BIP-ie. To już jest skandaliczne zachowanie – oburza się przedstawiciel Grupy Działamy.

Czytaj też: > Przeprowadzono „nagrodowy monitoring” urzędników. Ile pieniędzy na nagrody i dla kogo wydano w Żorach?

Strona „Jawne Żory” w sieci

W związku z występowaniem z kolejnymi wnioskami o informację publiczną oraz chęcią publikowania dla mieszkańców Żor już posiadanych dokumentów – rejestru umów i protokołów z wyborów Rad Dzielnic, Stowarzyszenia postanowiło uruchomić serwis internetowy, w którym wszystkie dokumenty oraz działania byłyby publikowane. – Dlatego 5 marca wystąpiliśmy jako stowarzyszenie do Prezydenta Miasta Żory, pana Waldemara Sochy z wnioskiem o rejestrację domeny jawne.zory.pl, czyli domeny tzw. trzeciego stopnia w domenie drugiego stopnia, tzw. regionalnej zory.pl. Władze miasta zarejestrowały w NASK domenę regionalną zory.pl i przez to stały się jej wyłącznym użytkownikiem. Jeśli ktoś chce sobie zarejestrować domenę np. kowalski.zory.pl, to musi wystąpić o zgodę do prezydenta miasta. Tak sobie zdecydowały władze miasta – wyjaśnia D. Kos. – W BIP-ie UM Żory jest dostępny formularz wniosku o rejestrację własnej domeny w domenie regionalnej zory.pl. Ten formularz pobraliśmy i wypełniliśmy, podpisaliśmy i złożyliśmy w Urzędzie Miasta. Myśleliśmy, że nic złego się nie dzieje. Wcześniej nie było jakichkolwiek problemów z przyznawaniem owej domeny. Czekaliśmy cierpliwie na przyznanie domeny jawne.zory.pl, aż tu nagle otrzymaliśmy 28 marca pismo z Urzędu Miasta datowane na 21 marca 2017 roku, odmawiające nam zarejestrowania domeny. Zdziwiliśmy się bardzo i postanowiliśmy walczyć o „uwolnienie” żorskiej domeny internetowej z rąk wszechwładnej władzy – nie kryje rozgoryczenia. 

Z upoważnienia prezydenta Sekretarz Miasta Żory, Elżbieta Gicala w piśmie odmowę uzasadniła tym, „[...] że zakres tematyczny spraw, które byłyby poruszane na domenie […] jest obecnie publikowany na domenach www.zory.pl i www.bip.zory.pl co w sposób wyczerpujący spełnia wymagania wynikające z obowiązujących przepisów prawa oraz zaspokaja potrzeby społeczności korzystających z ww. stron.” 

W międzyczasie Stowarzyszenie uruchomiło więc swój serwis pod adresem www.jawnezory.cba.pl:

Decyzja odmowna zaskarżona

Społecznicy postanowili poszukać też prawnych podstaw decyzji, ponieważ w piśmie prezydenta miasta ich nie znaleźli. W BIP-ie Urzędu Miasta Żory, a właściwie w jego archiwum odszukali zarządzenie Prezydenta Miasta Żory z marca 2007 roku, wprowadzające regulamin przyznawania domen w domenie zory.pl. – Złożyliśmy zatem do Rady Miasta Żory skargę na podstawie art. 227 w zw. art. 229 pkt 3 kpa na działania Prezydenta Miasta Żory odmawiające nam przyznania domeny jawne.zory.pl. Sprawa jest bowiem kuriozalna i jedyna taka w Polsce. Władza samorządowa, chce cenzurować, jakie serwisy internetowe, pod jakimi nazwami domen mają się prawo pojawić! To już nie tylko złamanie prawa, ale kpina z wolności obywatelskich i praw człowieka! – stwierdza przedstawiciel Grupy Działamy. 

W swej skardze na prezydenta Żor stowarzyszenie podkreśla, że zgodnie z polskim prawem domena internetowa nie może być niczyją własnością, a już na pewno nie samorządów. Użytkowanie przez samorząd internetowej domeny regionalnej to tylko usługa, a nie prawo majątkowe. Poza tym nie ma podstaw prawnych, które przyznawałyby organowi wykonawczemu samorządu uprawnienia do rejestrowania domen trzeciego stopnia w domenach tzw. regionalnych. Tymczasem zgodnie z normą konstytucyjną – art.7 Konstytucji RP, organy władz publicznych mogą działać tylko na podstawie i w granicach prawa. Linia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego także jest klarowna i jasna – organy władz publicznych mogą działać tylko w tej materii, do której mają ustawowe upoważnienie i tylko w zakresie tego upoważnienia. Nie mogą same sobie interpretować przyznanego zakresu działania, ani wywodzić takich upoważnień z innych upoważnień odnoszących się do innej sfery działań. Władze samorządowe nie mają zatem podstaw prawnych do zawłaszczania sobie domen regionalnych i decydowania według własnego widzi mi się komu przyznają, a komu odmówią korzystania z domeny regionalnej.

Domena powinna być neutralna

Skargą najpierw zajęli się (25.04) radni z branżowej Komisji Sportu, Rekreacji i Młodzieży, którzy w większości zaopiniowali skargę jako bezzasadną i głosowanie przeciwko jej uznaniu zarekomendowali wczoraj Radzie Miasta Żory [przedstawiciel Grupy Działamy był obecny na posiedzeniu komisji - przyp. red.]. Temat skargi został włączony do porządku obrad wczorajszej sesji. Radni, zanim zagłosowali, dowiedzieli się jeszcze, że wyłączne prawo gminy do domeny – w tym wypadku Miasta Żory – wynika z regulaminu serwisu domeny.pl. Obecnie na domenie zory.pl zarejestrowanych jest 107 subdomen należących do miejskich instytucji, organizacji i stowarzyszeń.

– Skarga jest zasadna w ocenie organizacji, która ją wniosła. Ja jako radna, która ma współpracować z organizacjami, z reguły zawsze stanę po stronie organizacji – powiedziała Anna Nowacka. – Pewne fakty zostały tutaj wyprzedzone. Organizacja nie została poproszona o przedstawienie projektu strony, którą chciała uruchomić, tylko z góry założono, że publikowane będą tam materiały, które nie będą sprzyjać wizerunkowi gminy – dodała.

– Nie wiem, skąd te obawy, by nie rejestrować tej strony. Przyznajmy jedno – jawne.zory.pl brzmi lepiej i marketingowo korzystniej się może kojarzyć się niż obecny adres strony www.jawnezory.cba.pl. Panie prezydencie, skąd pana obawy? – podsumował dyskusję radny Wojciech Kałuża. –Zory.pl to domena publiczna. Nie powinna być na niej prowadzona żadna działalność polityczna czy spory o takich charakterze. Każdy ma prawo zarejestrować swoją domenę taką jaką chce, ale domena musi być neutralna. I taka jest – wyjaśnił Waldemar Socha. Prezydent Żor tym samym nawiązał do poprzedniej działalności Dariusza Kosa, który m.in. w 2014 roku był pełnomocnikiem finansowym i kandydatem KWW Wolne Miasto Żory do Rady Miasta Żory.

W ocenie większości radnych (15) skarga ostatecznie została uznana za bezzasadną i odrzucona. Troje radnych zagłosowało przeciw.