Raport: jak się żyje na żorskich osiedlach?

Bloków i mieszkańców przybyło

Na przestrzeni dwudziestu lat (1969-89) w Żorach powstało siedem osiedli. Wszystkie, jak na tamte czasy przystało, były zbudowane z tzw. „wielkiej płyty”. Choć obecnie coraz częściej mieszkańcy decydują się na budowę domu w dzielnicach oddalonych od centrum, nie oznacza to, że osiedla świecą pustkami.

Najstarszym osiedlem w Żorach jest os. 700-lecia. Powstało w latach 1969-72. Następnie (1973-78) wzniesiono os. XXX-lecia PRL (później Księcia Władysława). W 1976 r. rozpoczęła się budowa bloków na os. Powstańców Śląskich i Wincentego Pstrowskiego (obecnie Wojciecha Korfantego). W latach 80. powstały kolejne osiedla – Władysława Pawlikowskiego, Sikorskiego i Gwarków.

Przyczyną budowy osiedli był ogromny napływ nowych mieszkańców przyjeżdżających do Żor, Suszca, Rybnika czy Jastrzębia-Zdroju za pracą.  – Budowa Rybnickiego Okręgu Węglowego stanowiła szansę rozwoju dla Żor, jako miejsca zamieszkania dla licznych załóg kopalnianych. Istniała olbrzymia potrzeba, aby właśnie dla nich budować mieszkania, sklepy i inne zakłady usługowe – przypomina w książce „Żory. Zarys dziejów” Bogdan Cimała. Dzięki powstaniu blokowisk, liczba mieszkańców Żor w ciągu zaledwie 15 lat (1970-85) wzrosła o ponad 50 tys. osób.

Ponad połowa żorzan zamieszkuje osiedla

W Żorach zameldowanych jest obecnie 58848 osób, z czego 33490 osób (57 proc.) mieszka na żorskich osiedlach. Najwięcej, bo 8402 obywateli zamieszkuje na osiedlu Sikorskiego. Do najliczniejszych należą również osiedla Księcia Władysława (6560 mieszkańców), Pawlikowskiego (5556 mieszkańców) i Powstańców Śląskich (5193 mieszkańców). Na osiedlu Korfantego mieszka obecnie 3913 osób, os. 700-lecia Żor – 2061 osób, a na os. Gwarków – 1230. Najmniejszym jest os. Fadom (ul. Boczna), gdzie mieszka 575 żorzan.

Najlepsze do życia Osiedle 700-lecia Żor?

Gdy zapytaliśmy Czytelników, na którym z żorskich osiedli żyje się najlepiej, wygrało os. 700-lecia Żor uzyskując wynik 21,85% z 810 głosów. Następnym wyróżnionym było os. Sikorskiego (17,53%) i Księcia Władysława (16,17%). – Do największych zalet mojego osiedla bez wątpienia należą szerokie aleje, po których można spacerować i biegać, siłownie pod chmurką, sklepy. Jest to osiedle dla ludzi, którzy lubią aktywnie spędzać czas oraz wypoczywać na zielonych terenach ogródków działkowych – mówi Magdalena Najgiebauer, mieszkanka os. Sikorskiego. – Brakuje natomiast miejsc parkingowych. Przyjeżdżając po godzinie 17 pod mój blok ciężko jest zaparkować. Ludzie parkują potem na zakrętach oraz obok stacji traffo, co utrudnia wyjazd z miejsca parkingowego innym samochodom. Inną kwestią są samochody, które stoją na jednym miejscu odkąd pamiętam i wrastają w ziemię, pod ich kołami rośnie już trawa i mech. Niejednokrotnie zgłaszałam takie pojazdy na policję, lecz nie usunięto wszystkich wraków i większość z nich nadal szpeci wygląd osiedla – przyznaje i nadmienia – Kocham to miasto. Kiedyś myślałam, że będę tutaj mieszkać zawsze, lecz od jakiegoś czasu myślę nad przeprowadzką. Nie czuję się tutaj bezpiecznie. Szukam też możliwości pracy w innym mieście, a nie chcę zbyt daleko dojeżdżać.

– Mieszkam w Żorach od urodzenia. Zaletą osiedla Księcia Władysława jest jego położenie – osiedle znajduje się blisko rynku, Parku Cegielnia, mamy tutaj basen i siłownię. Główną rolę odgrywają również szkoły i ośrodek zdrowia, jak i również szpital. Dla dzieci powstał duży plac zabaw, który przede wszystkim jest bezpieczny i, jak zauważyłam, monitorowany – mówi nam Dominika Ćwięka-Rakszawska, na co dzień mieszkanka os. Księcia Władysława. – Jedynym problemem są miejsca parkingowe przed blokami, które utrudniają dojazd do klatek karetki pogotowia czy wozów straży pożarnej. Samochody parkują w niedozwolonych miejscach – na zakrętach, kopertach dla samochodów uprzywilejowanych, jak i również na miejscach przeznaczonych dla inwalidów – dodaje. Czy planuje dalej tam mieszkać? – Tak. Osiedle jest ciche, przyjazne – mówi.

Chcąc spojrzeć i porównać infrastrukturę żorskich osiedli, warto wziąć pod uwagę te najliczniej zamieszkane, funkcjonujące również jako dzielnice Żor [os. Gwarków i Fadom wchodzą w skład dzielnic: Rój i Kleszczówka – przyp. red.].

Bezpieczeństwo

Gdyby zapytać przeciętnego mieszkańca Żor, które osiedle uważa za najbardziej niebezpieczne, na pewno odpowiedziałby, że jest to osiedle Gwarków. Opinia ta, w świetle policyjnych statystyk, jednak mija się z prawdą. – Wszyscy myślą, że na osiedlu Gwarków dzieje się najgorzej, a tak naprawdę nie jest – przyznaje asp. Łukasz Chmielecki z Komendy Miejskiej Policji w Żorach. – Gdy weźmiemy pod uwagę przestępstwa w 7 wybranych kategoriach, czyli kradzieże, włamania, rozboje, bójki i pobicia, zniszczenie mienia, uszkodzenia ciała i inne przestępstwa pospolite, to w minionym roku najwięcej zdarzeń odnotowaliśmy na osiedlu Sikorskiego (50), Korfantego (48), Księcia Władysława (48), Pawlikowskiego (32) i Powstańców Śląskich (22) – wylicza. W całej dzielnicy Rój, gdzie położone jest os. Gwarków, policja w 2016 roku odnotowała 22 zdarzenia, a na Kleszczówce – w której w skład wchodzi os. Fadom – 23 zdarzenia. Jak przyznaje policja, porównanie osiedli pod kątem tych statystyk pokazuje poziom bezpieczeństwa w danym rejonie.

Edukacja

Na każdym z osiedli bez problemu znajdziemy przedszkole, choć żłobek już tylko na os. Sikorskiego. Publiczne szkoły podstawowe są wszędzie – oprócz os. Księcia Władysława (istnieje tam natomiast szkoła prywatna). Z kolei gimnazjum nie posiada os. Powstańców Śląskich i 700-lecia Żor. Szkoły ponadgimnazjalne? Te są na os. 700-lecia Żor (Zespół Szkół Budowlano-Informatycznych im. Mikołaja Kopernika), os. Sikorskiego (LO im. Z. Herberta i Liceum Plastyczne) oraz na os. Księcia Władysława (ZS-2 im. ks. prof. J. Tischnera i Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego). Na tym ostatnim znajdziemy również wydział zamiejscowy uczelni wyższej – Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej im. Wojciecha Korfantego. Dodatkowo, dla dzieci i młodzieży prowadzone są osiedlowe kluby i świetlice.

Estetyka

W ostatnich latach wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe – najpierw „Nowa”, a nieco później SM „Żory” zaczęły inwestować w termomodernizację budynków wchodzących w skład swoich zasobów. Wykonano elewacje, zadbano również o nowe balkony. Obecnie już tylko nieliczne bloki oczekują na metamorfozę. Warto dodać, że odkąd niektóre spółdzielnie zdecydowały się na instalację monitoringu w wybranych lokalizacjach, znacznie spadła liczba aktów wandalizmu.

Oprócz zabudowy blokami 4- i 10-piętrowymi, na osiedlach znajdziemy również domy jednorodzinne, garaże, ogródki działkowe, czy obiekty handlowe – zarówno blaszane lub murowane pawilony, jak i bardziej nowoczesne parki handlowe. Pasażem handlowym stała się Aleja Zjednoczonej Europy, która skupia pięć osiedli (Powstańców Śl., Księcia Władysława, Korfantego, Pawlikowskiego i Sikorskiego), a którą jadąc – po każdej ze stron spotkamy sklepy, wielkopowierzchniowe markety, targowisko i parki handlowe.

W krajobraz wpisują się jeszcze dwa kościoły, do których przynależą mieszkańcy pięciu osiedli.

- Osiedla to nie tylko przestrzeń mieszkalna, ale także wspólna – społeczna. Z punktu widzenia architekta najważniejsze, aby przestrzeń, w której mieszkamy była funkcjonalna i zabezpieczała mieszkańcom najważniejsze, podstawowe potrzeby. Istotna jest także strefa wspólna. To przestrzeń, z której korzystają i którą tworzą mieszkańcy – przyznaje mgr inż. arch Alicja Osuch-Drabik. – Spośród żorskich osiedli bardzo dobrze wyróżnia się osiedle 700-lecia Żor. To  najstarsze osiedle zapewnia mieszkańcom większość podstawowych potrzeb. W pobliżu jest bardzo dobrze zagospodarowana przestrzeń rekreacyjna i tereny zielone, dzięki którym mieszkańcy wspólnie się integrują. Położenie w centrum miasta i dobre połączenia komunikacyjne są wielkim plusem. Cyklicznie remonty i inwestycje w techniczną modernizację bloków sprawiają, że osiedle to stało się jednym z atrakcyjniejszych na mapie miasta – mówi. Któremu natomiast daleko do ideału? – Osiedle Gwarków dość mocno odbiega standardem od pozostałych żorskich osiedli. Nie chodzi o kwestie techniczne czy estetyczne. Po prostu brakuje tu przestrzeni wspólnych, terenów zielonych. Nie bez znaczenia jest też odległość od strefy centrum. Osiedle to wymaga dużych inwestycji – dodaje architekt.

Komunikacja miejska

Mieszkańcy osiedli zyskali na zmianie funkcjonowania komunikacji miejskiej w Żorach. Po wprowadzeniu w 2014 roku Bezpłatnej Komunikacji Miejskiej autobusy wjeżdżają w głąb osiedli, jak ma to miejsce zwłaszcza w przypadku linii 01 i 02 przebiegających po ulicach os. Pawlikowskiego i Sikorskiego. Obecnie mieszkańcy poszczególnych osiedli mają do wyboru nawet do 5 przystanków mieszczących się w obrębie miejsca ich zamieszkania.

Fot. Czerwone punkty to przystanki Bezpłatnej Komunikacji Miejskiej w Żorach [Google Maps]

Rekreacja

Największym i najbardziej urozmaiconym terenem rekreacyjnym (m.in. skate park, park linowy, miasteczko ruchu drogowego, tor rolkarski), z którego na co dzień korzysta wielu żorzan, jest Park Cegielnia znajdujący się w obrębie dzielnicy 700-lecia. Mieszkańcy osiedla mają również bardzo blisko do Parku Staromiejskiego przy ul. Rybnickiej, który administracyjnie przynależy jednak do dzielnicy Śródmieście. Na pozostałych osiedlach nie brakuje terenów zielonych, na których są place zabaw czy, bijące rekordy popularności, siłownie plenerowe. Przy szkołach znajdują się natomiast boiska – „Orliki”, bieżnie, hale lekkiej konstrukcji i wiele innych. Dodatkowo, os. Księcia Władysława może poszczycić się Parkiem Wodnym „Aquarion”.

Warto też zaznaczyć, że obecnie trwają prace nad rozwojem systemu ścieżek rowerowych w mieście. – Rozbudowa obejmuje poprawę stanu istniejących już tras, wyznaczenie „dużej pętli” okrążającej Żory oraz mniejszej oplatającej osiedla. Miasto zapewni infrastrukturę towarzyszącą przy punktach odpoczynkowych i odpowiednie oznakowanie ze wskazaniem miejsc o walorach turystycznych i rekreacyjno-krajobrazowych – informuje magistrat.

Niestety, zmalała ilość terenów zielonych – w związku ze sprzedażą gruntów pod nowe inwestycje, ale i przeznaczeniem ich na parkingi samochodowe. Najboleśniej w ostatnich miesiącach odczuli to mieszkańcy os. Korfantego (likwidacja ogródków działkowych „Stokrotka”) czy os. Pawlikowskiego, którzy stracili spore tereny zielone na rzecz parku handlowego, siłowni połączonej z marketem, a ostatnio nowo budowanego osiedla bloków z mieszkaniami czynszowymi.

Służba zdrowia

Przychodni lekarskiej nie znajdziemy tylko na os. Pawlikowskiego. Zastąpić ma ją niedawno otwarta przychodnia w Szpitalu Miejskim – druga na os. Księcia Władysława (czytaj więcej). Na os. Sikorskiego znajduje się Hospicjum im. Jana Pawła II otaczające opieką osoby terminalnie chore na nowotwory oraz Sport-Klinika, która do Żor przyciąga osoby chore z całej Polski szukające specjalistycznej pomocy. Z kolei w sercu os. Księcia Władysława funkcjonuje nowoczesny Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy (czytaj więcej), Ośrodek Wczesnej Interwencji i Warsztaty Terapii Zajęciowej.

Gdzie żorzanie chcą mieszkać

Zarówno placówki oświatowe, jak i komunikacja, sklepy i tereny rekreacyjne mają ogromne znaczenie na wybór mieszkania w Żorach. – Do zalet os. Korfantego należy to, że ma wszystko co powinno, czyli szkołę, przedszkole, pocztę, sklepy. Jest blisko do Kościoła, różnych marketów i do centrum – wylicza Magda Hutyra-Marian, mieszkanka os. Korfantego od 10 lat. – Wcześniej, przez 25 lat, mieszkałam z rodzicami na os. Powstańców Śląskich. Obecne osiedle wybrałam, bo uważałam je zawsze za spokojne i blisko do centrum. Irytuje mnie to, że choć zrobili siłownię pod chmurką, to brak tam oświetlenia i nie czuję się tam bezpiecznie, gdyż są tam dookoła krzaki, w których przebywają osoby bezdomne. Jest jeszcze kilka wad. Obok siłowni przydałoby się zrobić jakiś porządny, najlepiej ogrodzony plac zabaw – dodaje.

Osiedle Powstańców Śląskich porzucił również Pan Alan. – Od 5 lat mieszkam z rodziną na osiedlu Pawlikowskiego. Szukając mieszkania po ślubie zdecydowaliśmy, że szukamy 4-pokojowego w układzie 2x2, a takie są tylko mieszkania szwedzkie i w wieżowcach. O os. Pawlikowskiego zawsze słyszałem, że to spokojne osiedle, bez głównych dróg przebiegających przez nie, podręczne sklepy są blisko i nie trzeba przechodzić przez drogę. Bliskość szkoły i przedszkola była także atutem, jak i wyjazd na obwodnicę. Brakuje mi parkingów oraz przychodni, a także terenów zielonych, bo te miasto zabiera w strasznym tempie. Patrząc na inne osiedla stwierdzam, że radni zapomnieli o Pawlikowskim, a ci którzy z niego pochodzą w ogóle o nie dbają, bo nie robi się tu nic – przyznaje Alan Klinger. – Planuję nadal tu mieszkać, bo uważam, że przy obecnej komunikacji i budowie obwodnicy na Jastrzębie-Zdrój, to żyje się tu dobrze, a ludzie są mili – podkreśla.

Mimo corocznego spadku liczby mieszkańców (około tysiąca osób rocznie), popyt na nieruchomości w Żorach – w ocenie miejscowych agencji – nie słabnie. Najczęściej poszukiwane są mieszkania do 50 m kw. – głównie dla młodych małżeństw, małych rodzin (2+1) czy singli. Na ceny mieszkań ma wpływ lokalizacja i ich położenie. Najdroższe mieszkania znajdziemy oczywiście w Śródmieściu, lecz i lokale na os. Korfantego, 700-lecia Żor czy Księcia Władysława odbiegają cenowo od tych na os. Pawlikowskiego i Sikorskiego. – Ceny mieszkań w Żorach są zróżnicowane i tak mieszkanie typu m-2 można kupić już za około 100 tys. złotych. Istotną kwestią jest też standard wykończenia. Za wyremontowane i dobrze urządzone m-4 w Żorach trzeba zapłacić nawet 180-200 tys. złotych – informuje nas jedna z lokalnych agencji nieruchomości. – Trudno sprzedają się mieszkania na osiedlu Gwarków, których na dodatek jest niewiele. Osoby szukające mieszkań starają się wybierać jednak te mniejsze, w niższych 4-piętrowych blokach, bliżej centrum. Dużym zainteresowaniem cieszą się też mieszkania przeznaczone do remontu z uwagi na atrakcyjną cenę i możliwość własnej aranżacji – słyszymy.

W minionych latach dużą popularnością cieszą się także nowe mieszkania (z rynku pierwotnego) budowane przez deweloperów, których powstaje coraz więcej (osiedle Korfantego, Sikorskiego). Tam dobrze sprzedają się mieszkania pow. 55 m kw. Rzadko sprzedają się mieszkania w centrum miasta, w kamienicach.

Co sądzicie o żorskich osiedlach? Czy faktycznie najlepszym do mieszkania jest os. 700-lecia Żor? Na którym osiedlu mieszkacie i czy znajdujecie na nim wszystko, co do życia potrzebne? Podzielcie się swoją opinią w komentarzach!